Szkodliwość niektórych zawodów dla zdrowia pracowników cz. 16
Kelnerzy i szynkarze wykazują ogromną śmiertelność, przede wszystkim z gruźlicy (2 razy więcej niż cała ludność Bawarii), dalej idą cierpienia organów trawienia, serca i nerek, jako następstwa nadużycia spirytualjów. Górnictwo (węglowe, rud metalowych itp.) należy do zawodów względnie zdrowych. Górnicy w kopalniach węgla cierpią przeważnie na katary dróg oddechowych (t. zw. pylice węglowe); bliższe szczegóły o tej chorobie są podane w moim „Podręczniku chorób dróg oddechowych” (tom II, rozdział „Pylice”). Gruźlica jest chorobą stosunkowo rzadziej przytrafiającą się, natomiast często występują różne cierpienia reumatyczne i zaburzenia wzrokowe. W Niemczech i Belgii choroba tęgoryjcowa (anchylostomiasis), dalej różnorodne choroby chirurgiczne pochodzenia urazowego. Co do naszego górnictwa węglowego w Dąbrowie, Czajkowski, długoletni lekarz fabryczny tamże, oblicza, że z ogólnej liczby chorych górników, leczonych w szpitalu sosnowieckim, było 15 — 20% osób, dotkniętych katarem dróg oddechowych (rozedma płuc). U robotników przemysłu metalowego (huty, fabryki), wskutek nadmiernego upału i zmian temperatury, występują cierpienia reumatyczne, żołądkowe, cierpienia mięśnia sercowego (następstwo wytężonej pracy), jak również częste choroby chirurgiczne urazowe.