Kilka chorób oczu
Rozlane zapalenie miąższowe rogówki (zmętnienie) występuje na jednym lub obu oczach w młodym wieku, najczęściej na tle kiły wrodzonej, jako jeden z objawów tzw. triady Hutchinsona, rzadziej przy zołzach, gruźlicy i krzywicy (badanie krwi na odczyn Wassermanna). Czas trwania wynosi kilka tygodni lub miesięcy. Rogówka okazuje rozlane zmętnienie jak nachuchane szkło, a w następstwie pozostają plamki rogówkowe.
Ciała obce mogą również wywołać i wrzodziki na rogówce – zależnie od siły ich uderzenia i od ich wielkości – zwłaszcza, gdy dłuższy czas leżą na powierzchni rogówki, albo gdy wbiły się w miąższ rogówki ostrym kantem. Obecność ciała obcego (węgiel z lokomotywy itd.) jest bardzo bolesna i wywołuje zaognienie spojówki i rogówki, obfite łzawienie i skurcz powiek.
Choroby twardówki jako nieprzezroczystej błony oka nie przedstawiają takiego niebezpieczeństwa jak choroby rogówki, z wyjątkiem urazów, które ją dotknęły. Są one zresztą rzadkie, a zazwyczaj są powikłane z chorobami rogówki i spojówki.
Ostre zapalenie tęczówki i ciałka rzęskowego objawia się zaczerwienieniem oka, silnymi bólami, promieniującymi w otoczenie oka jak w czoło i powyżej oka. Tęczówka zmienia swój kolor, co można stwierdzić przez porównanie z tęczówką zdrową drugiego oka, źrenica jest węższa i reaguje na światło leniwie. Wskutek tworzenia się wysięku wytwarzają się także na tylnej powierzchni tęczówki zrosty tejże z woreczkiem soczewki w tyle za nią się znajdującej, a w przypadkach ciężkich cały wolny brzeg tęczówki jest zrośnięty z soczewką, co przedstawia wielkie niebezpieczeństwo dla oka i co poznajemy po tym, że wąska źrenica wcale nie reaguje ani na światło, ani na atropinę. Infekcja może się też przenieść drogą nerwu wzrokowego na drugie oko; nazywamy to zapaleniem oka współczulnym.
Chroniczne zapalenie tęczówki powstaje z ostrego zapalenia albo samodzielnie, powoli bez zaczerwienienia oka i dużych bólów. I tu wytwarzają się niebezpieczne zrosty.
Najczęstszym powodem zapalenia tęczówki są choroby ogólne tj. przymiot, gościec stawowy, gruźlica, zimnica, skaza moczanowa, a także urazy i infekcje, wreszcie bierze tęczówka też udział w zapaleniach rogówki i twardówki.
Zmętnienie soczewki (zaćma, katarakta) jest częściowe lub całkowite u starszych osób, przy cukrzycy itd. Występuje ono także po urazach soczewki w młodym wieku i prowadzi wówczas do zupełnej ślepoty. Zmętnioną soczewkę widzimy w źrenicy w postaci szarobiałego krążka.
Zmętnienie ciałka szklistego doprowadza również do znacznego osłabienia siły wzroku. Już nieznaczne zmętnienia są przeszkodą w widzeniu i wywołują wrażenie punktów i nici, bujających przed okiem. Większe zmętnienia przychodzą do skutku w następstwie wysięku, który z zapalonego ciałka rzęskowego dostaje się do ciałka szklistego, albo w następstwie krwotoku, rozlewającego się w ciałko szkliste po urazach itd. Rozpoznajemy je przez zbadanie wziernikiem ocznym.
Choroby naczyniówki i siatkówki (zapalenie, urazy, oderwanie siatkówki) oraz zapalenie i atrofia nerwu wzrokowego dadzą się również stwierdzić jedynie wziernikiem ocznym. Przychodzą one do skutku po urazach albo na tle chorób ogólnych, przeważnie kiły i miażdżycy tętnic. Po urazach z następową infekcją może przyjść do ropienia całego wnętrza oka, co wymaga natychmiastowego wyłuszczenia oka, celem uratowania drugiego zdrowego od ropienia współczulnego.
Choroby naczyniówki spotykamy przy kile i ostrej gruźlicy prosówkowej (prosówki w naczyniówce).
Choroby siatkówki spotykamy przy cukrzycy, kile, miażdżycy (zapalenie siatkówki białko-moczowe przy chronicznym zapaleniu nerek) itd. Powodują one mniejsze lub większe osłabienie lub utratę wzroku, zwłaszcza gdy choroba (wysięk, krwotok, blizna) zajmuje środkową i najwrażliwszą część siatkówki.
Oderwanie siatkówki jest bardzo niebezpieczną chorobą, która może spowodować zupełną ślepotę. Przyczynami są: nowotwory i myopia znacznego stopnia. Najlepsze rokowanie daje oderwanie siatkówki po urazie, najgorsze przy myopii.
Glejak – rzadki nowotwór, składający się z tkanki glejowatej, wychodzący z naczyniówki lub siatkówki i przechodzący stąd do jamy czaszki – spotykamy jedynie u dzieci i wymaga wyłuszczenia oka.
Jaskra (glaukoma) polega na powiększeniu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Zaczyna się nagle ostro, (jaskra zapalna) albo powoli chronicznie i gdy nie jest leczona odpowiednio, doprowadza wreszcie do zupełnej ślepoty oka. Ostra postać zapalna występuje po zwiastunach, którymi są pojawienie się kręgów tęczowych i zamroczeń. W napadzie występuje duże przekrwienie oraz obrzęk gałki ocznej i powiek, ścieśnienie pola widzenia, duże bóle głowy oraz wymioty. Napad trwa kilka godzin lub kilka dni i pozostawia nieznaczne osłabienie wzroku, powtarza się jednak prędzej lub później, aż wreszcie chory, wśród silnych bólów traci wzrok zupełnie. Jest to zw. jaskra dokonana, która powoduje zarazem zwyrodnienie i zmniejszenie się całej gałki ocznej.
Podostra jaskra występuje z nieznacznymi objawami zapalnymi, a kończy się również zupełną ślepotą.
W przebiegu chronicznym brak zaczerwienienia, bólów a nawet podwyższenia ciśnienia śródocznego. Choroba ciągnie się latami, jednakże niebezpieczeństwo oślepienia jest jeszcze większe, gdyż leczenie jest tu mniej skuteczne.
Zapalenie nerwu wzrokowego występuje jako objaw choroby ogólnej oraz przy chorobach mózgu i rdzenia. Kończy się często atrofią przy otruciach przewlekłych ołowiem, alkoholem, po obfitych krwotokach, przy kile i ostrych chorobach zakaźnych.
Ślepota na wszystkie barwy jest bardzo rzadka. Zazwyczaj jest ona częściowa i dotyczy ona jednej barwy w większym stopniu (daltonizm).
Porażenia mięśni oka wywołują zaburzenia w ruchu mięśnia porażonego. Występują one przy różnych chorobach mózgowych na tle kiły, gruźlicy lub miażdżycy, w chorobach serca, cukrzycy, nowotworach i przy porażeniu (reumatycznym) nerwów obwodowych.
Zezowanie polega na tern, że chore oko wykonuje wprawdzie ruchy razem z okiem zdrowym, lecz zawsze znajduje się w pozycji fałszywej na wewnątrz lub na zewnątrz (zez zbieżny i zez rozbieżny), przy czymoczy widzą podwójnie. Spowodowane ono jest osłabieniem wzroku oka zezującego (u dzieci rozwija się przy hipermetropii zez zbieżny, przy myopii zez rozbieżny) i przy skurczach, względnie porażeniach jednego lub kilku mięśni oka chorego: zez porażeniowy (zazwyczaj na tle kiły).