Choroby serca i naczyń krwionośnych
Przy niezmiernie ważnym znaczeniu serca i wychodzących z niego naczyń krwionośnych dla życia, choroby tych narządów mają głęboko sięgające skutki dla całego organizmu. Mięsień sercowy jest niejako pompą, przez którą krew, będąca sokiem pokarmowym dla wszystkich składników ciała, dochodzi do żył, które jako gęsto rozgałęziona sieć rurkowa zasilają krwią wszystkie tkanki.
Gdy zaś w tym całym aparacie prąd krwi napotka na przeszkodę, zarówno czy w samym sercu lub jakimś naczyniu krwionośnym, wtedy następuje zatrzymanie krwi, które się w całym krążeniu ujawnia jako zatamowanie powrotne i szybciej lub później prowadzi do pewnych zmian serca. Wyjaśnienie leży w budowie anatomicznej serca. Składa się ono z dwóch przez ścianę rozdzielonych komórek oraz dwóch również rozdzielonych przedsionków. Te ostatnie odłączone są od komórek sercowych każda przez jeden aparat zastawkowy, które mają za zadanie przeszkodzić zmieszaniu dopływającego i wypływającego prądu krwi. Owe zastawki przedsionkowe są to fałdki wewnętrznej błony sercowej o postaci zrąbkowatej.
Prócz tych zastawek zrąbkowych znajdują się jeszcze dwie zastawki przy otworach, które prowadzą z komórek sercowych do tętnic czyli arterii. Zastawki te mają wygląd półkulistych torebek i stanowią zaporę przeciw krwi, wychodzącej z komórek sercowych.
Masa muskułów obu komórek sercowych nie jest równie silna. Lewa komórka posiada, odpowiednio do swej większej czynności, grubszą ścianę jak prawa komórka, która wykonuje o wiele mniej pracy. To uporządkowanie wyjaśnia, że przy zatamowaniu w krążeniu krwi, właśnie prawa strona sercowa najpierw doznaje rozszerzenia.
Wady zastawek sercowych
Równomierność ciśnienia krwi polega na normalnym ustroju zastawek sercowych. Gdy one zachorują wtedy tracą swą zdolność zamykania, a skutkiem tego jest silna przeszkoda w krążeniu krwi. Przeszkoda ta może powstać w dwojaki sposób, albo przez to, że otwory sercowe się ścieśniają, lub że zastawki z jakiegoś powodu nie zamykają się. Obie przeszkody są zazwyczaj następstwem zapalenia wewnętrznej błony sercowej, która rozwija się najczęściej na brzegach zastawek i prowadzi do nabrzmiałych nakładek. Niedostateczna możność zamykania może powstać jeszcze przez rozszerzenie się serca, gdyż wtedy zastawki nie wystarczają.
Drugim objawem o równej ważności jest zmiana wielkości serca. Każda wada zastawek powoli prowadzi do rozszerzenia serca, które według miejsca zachorowania doznaje rozszerzania prawej lub lewej połowy, albo też obu połówek równocześnie. Ze wspólnej obecności szelestów i rozszerzenia serca, wywnioskować można wady zastawek sercowych. Dalszym ważnym źródłem wad sercowych są choroby zakaźne, czyli infekcyjne; pomiędzy nimi pierwsze miejsce reumatyzm stawów. Bakterie dostają się nie tylko do stawów, lecz także i do serca, gdzie się najchętniej osiedlają przy zastawkach i wywołują zapalne nabrzmienia.
Leczenie polega głównie na zachowaniu diety, tj. zachowanie dobrze obmyślonego i celowego sposobu życia, zarówno w pożywieniu jak i codziennych czynnościach. Chory na serce nie powinien więc nadwyrężać swe siły.
Bieganie, gimnastyka, taniec itp. ruchy powinny być unikane; za to dłuższy pobyt na świeżym powietrzu osiąga nieraz bardzo dobry skutek. Unikać należy zimnych kąpieli i pływania.