Choroby oczu
Choroby oczu występują samodzielnie albo jako objawy innych chorób, przeważnie nerwowych.
Na powiekach spotykamy rozlane niebolesne obrzęki zastoinowe skóry, które mogą osiągnąć tak duże rozmiary, że chory nie może otwierać oczu. Obrzęki takie występują jako częściowy objaw obrzęku ogólnego w chorobach serca i nerek, albo jako objaw szczególnej wrażliwości tzw. idiosynkrazji po zażyciu aspiryny, luminalu itd. i trwa wówczas kilka godzin lub kilka dni.
Bolesne i czerwone obrzęki miejscowe powiek spotykamy w początkowym okresie tworzenia się jęczmienia na oku, przy róży, czyraku i ropowce powieki, przy zanieczyszczonych ranach na powiece oraz przy zapaleniu spojówek i gałki ocznej.
Wyprysk powieki i brzegu powiek zaczyna się u dzieci anemicznych, źle odżywianych i zołzowych, pęcherzykami napełnionymi płynem, które pękają i zasychają tworząc strupy. Podobny wyprysk występuje równocześnie na skrzydłach nosa, na ustach, policzkach, na czole i na owłosionej skórze głowy. Zazwyczaj jest on powikłany ze łzowym zapaleniem spojówek i rogówki. Przy dłuższym trwaniu choroby obrzmiewają gruczoły chłonne za uchem i na szyi.
Jęczmień jest to miejscowe zakażenie w postaci ostrego zapalenia gruczołów Meiboma u dzieci i dorosłych, spowodowane drobnoustrojami, które dostają się tam przy manipulowaniu brudnymi palcami. Zaczyna się on nagle, jako umiejscowiony okrągły mały guz czerwony i bolesny blisko brzegu powieki z obrzękiem całej powieki. Guz ropieje i proces kończy się pęknięciem ropnia w kilka dni po początku choroby, po czym następuje szybkie polepszenie. Nawroty jęczmienia są częste.
Gradówka, jęczmień chroniczny, powstaje w powiece powoli, nieznacznie, bez zaczerwienienia i bez bólów. Dochodzi ona po miesiącach do wielkości ziarnka grochu wyczuwalnego pod skórą powieki na zewnątrz i pod spojówką na wewnątrz. Polega ona na zatkaniu przewodu wyprowadzającego gruczołu Meiboma i zawiera łój.
Ropówka i czyrak powieki doprowadzają do olbrzymich obrzęków i ropienia. Zapobiegawczo opatrujemy starannie każdą ranę na powiece.
Zapalenie brzegu powiek jest zwykle chroniczne i połączone z zaczerwienieniem oraz wytwarzaniem się małych pęcherzyków ropnych i wrzodzików, a w następstwie także strupów i łusek na rzęsach. Spotykamy je u dzieci zołzowych po wypryskach często się odnawiających, po jęczmieniach i zapaleniach spojówek. Nie sprawia ono bólu, ale powoduje, zwłaszcza u dziewcząt, niepożądane zniekształcenie wskutek zgrubienia brzegu powiek i skośnego ułożenia rzęs.
Zaczerwienienie brzegu powiek przychodzi do skutku po nocnej pracy, częstym płaczu, przy dłuższym pobycie w zadymionym i zanieczyszczonym powietrzu w fabrykach itd.
Skurcz powiek może być tak duży, że żadną miarą powieki nie dają się otworzyć. Spotykamy go przy obrzękach powiek, przy zapaleniu spojówek i rogówki, jak i przy podrażnieniu ciałem obcym, które odruchowo wywołuje skurcz.
Przy chronicznym nieżycie spojówki są zaczerwienione, obrzękłe i wydzielają skąpą wydzielinę. Powstaje on albo z ostrego kataru, albo samodzielnie w pewnych zawodach przemysłowych (kurz, dym; piekarze, kelnerzy, maszyniści kolejowi, dorożkarze, młynarze), a także u nałogowych pijaków i palaczy tytoniu (złe powietrze w knajpach, dym tytoniu). Często też występuje nieżyt przy chorobach jamy nosowej, przechodzących z nosa na oko przewodem łzowym oraz u krótkowidzów.
Nieżyt spojówek grudkowy – w załamku spojówkowym występują u dzieci, zwłaszcza na wiosnę, całym szeregiem półkuliste bladoczerwone grudki o wielkości główki od szpilki. Nieżyt ten nie jest zaraźliwy i nie sprawia żadnych dolegliwości, najwyżej uczucie ciała obcego.
Zapalenie wiewiórowe oka u dorosłych jest rzadkie i przebiega jak u noworodków.
Zapalenie spojówek pryszczykowe (skrofuliczne) jest częstą chorobą oczu u dzieci anemicznych i zołzowych, dotkniętych częstymi katarami nosa i wypryskami na twarzy. Na spojówce gałki ocznej albo na brzegu rogówki pojawia się jeden lub więcej pryszczyków bladych na zaczerwienionym tle. Grudki te rozpadają się wkrótce po nastaniu albo znikają całkiem. Światłowstrętu niema, o ile rogówka jest nietknięta i o ile niema równocześnie kataru spojówek. Częste są nawroty.
Ciała obce jak muszki, kurz i węgiel z lokomotywy często wlatują do oka i dostają się na spojówkę lub na rogówkę, gdzie wywołują silny ból, łzawienie i zaczerwienienie spojówki.
Oparzenia powiek, spojówki i rogówki wskutek działania ługu, ognia, wapna, ciał eksplodujących lub wrzącego płynu zdarzają się często. Następstwem są owrzodzenia rogówki i zrosty spojówkowe.
Wybroczyny spojówki występują bardzo często po kontuzjach, po uporczywym kaszlu (przy kokluszu), wycieraniu nosa, kichaniu, po ciężkiej pracy fizycznej lub po twardym stolcu wskutek pęknięcia małych naczyń, położonych pod spojówką. Nie stanowią one żadnego niebezpieczeństwa i znikają po kilku dniach bez śladu.
Skrzydlik (błona skrzydłowa) wytwarza się często w postaci trójkątnej błonki złożonej z tkanki łącznej, a wychodzącej z wewnętrznego kąta oka i dążącej do rogówki, z której dnem się zrasta. Nie wywołuje on z początku żadnych zaburzeń, a dopiero gdy sięga w obręb źrenicy, którą zasłania, wywołuje osłabienie wzroku.