Choroby uszu

Woskowina pochodzi z obfitych wydzielin gruczołów podskórnych znajdujących się w obrębie chrząstkowej części przewodu usznego zewnętrznego. Wytwarza się ona w postaci mniej lub więcej twardych czopków ciemnobrunatnych, które zalegają przewód uszny zewnętrzny i w ten sposób przytępiają znacznie słuch.

Ciała obce dostają się do ucha zewnętrznego u dzieci, które wpychają sobie ziarnka grochu, fasoli, kamyczki, perły lub guziki. Czasem dostają się też do ucha zewnętrznego pchły, muchy lub mrówki itd.

Wyprysk sączący i swędzący za małżowiną uszną spotykamy u dzieci nalanych. Powstaje on skutkiem tarcia przy ucisku, jaki na małżowinę wywiera ciasna czapka albo skutkiem nadmiernego pocenia się i nieczystości.

Rwa uszna występuje w postaci bólów i szumu w uszach, przy braku zmian przedmiotowych w narządzie słuchowym. Rozpromieniają się one w ucho i spotykamy je przy zepsutych zębach i przy owrzodzeniach i ropniach w gardle i krtani jak też przy histerii, kile, zimnicy itd.

Zapalenie ucha zewnętrznego powstaje po przeziębieniu, podrażnieniu szpiczastymi przedmiotami lub gorącymi substancjami, po małych skaleczeniach lub przy nagromadzeniu się woskowiny. Jest ono albo umiejscowione (czyrak), albo rozlane (ropówka) i występuje przy oparzeniach, owrzodzeniach lub przy ropniach ucha środkowego. Przewód słuchowy jest zaczerwieniony i obrzękły. Obrzęk może dojść do takich rozmiarów, że zatyka zupełnie przewód uszny, wskutek czego początkowe swędzenie przechodzi w bóle rwące i świdrujące, rozpromieniające się na całą odpowiednią połowę głowy. Często też występuje przy tym szum i dzwonienie w uszach i gorączka. Ból wzmaga się przy mówieniu i żuciu.

Zapalenie bębenka powstaje przy przeziębieniach (przeciąg, zimna kąpiel) lub przy uciskaniu bębenka ciałami obcymi, względnie woskowiną. Podmiotowo chory uczuwa syczenie, dzwonienie, szum, ból i zawroty. Bębenek oglądany wziernikiem usznym jest przekrwiony i obrzękły.

Skaleczenie i nagłe pęknięcie bębenka spotykamy przy eksplozji, silnych uderzeniach, przy wprowadzaniu do ucha przedmiotów szpiczastych (piór, ołówków itd.). Nie przedstawiają one zresztą wielkiego niebezpieczeństwa.

Ostre zapalenie surowicze (katar) ucha środkowego polega na obrzęku błony jamy bębenkowej i na obecności wypociny śluzowej. Jest ono zazwyczaj następstwem ostrego kataru nosa, gardła i jamy nosogardłowej, który drogą trąbki Eustachego przeniósł się na jamę bębenkową, przy czym trąbka sama także obrzmiewa i utrudnia odpływ śluzu z jamy bębenkowej do gardła. Podmiotowymi objawami są szum w uszach, zawroty głowy, przytępienie słuchu i bóle w uchu. Sam zresztą obrzęk trąbki Eustachego powoduje już przytępienie słuchu.

Chroniczny katar ucha środkowego powstaje z ostrego kataru, który niewyleczony powoduje stałe wydzielanie obfitej ilości wypociny śluzowej w uchu środkowym. Objawami są szum i dzwonienie w uchu oraz przytępienie słuchu.

Ostre zapalenie ropne ucha środkowego występuje najczęściej w następstwie choroby zakaźnej (grypa, płonica), przeziębienia i ostrego nieżytu jamy nosogardłowej. Błona śluzowa, przekrwiona i obrzękła, wydziela obfitą ilość płynu ropnego. Zaczyna się nagłym bardzo dotkliwym i nieznośnym bólem w uchu lub w obu uszach, który promienieje do głowy, i połączony jest z przytępieniem słuchu i gorączką, dochodzącą do 40 stopni, która u dzieci wywołuje nawet drgawki, majaczenie i wymioty (podrażnienie opon mózgowych). Bóle i gorączka trwają kilka dni i ustępują z chwilą gdy ropa przez przedziurawiony bębenek, wydostaje się na zewnątrz do zewnętrznego przewodu usznego. U dzieci należy zatem przy każdej dużej gorączce z powyższymi objawami, zbadać ucho środkowe wziernikiem usznym, którym rozpoznajemy zmętnienie i uwypuklenie bębenka na zewnątrz wskutek naporu masy ropnej.

Powikłania: obrzęk oraz bolesność uciskowa wyrostka sutkowego wskazuje na rozszerzenie się zapalenia ropnego na gąbczaste komórki tej kości.

Otwór w błonie bębenkowej zabliźnia się wreszcie, a mniejsza lub większa blizną, składająca się z tkanki łącznej, powoduje mniejsze lub większe przytępienie słuchu. Blizny małe znikają z czasem, blizny duże pozostają przez całe życie.

Zapalenie ropne ucha wewnętrznego występuje w następstwie ostrego lub przewlekłego ropnego zapalenia ucha środkowego.

Chroniczne zapalenia ucha wewnętrznego powstają najczęściej na tle kiły i prowadzą do znacznego przytępienia słuchu lub do zupełnej głuchoty.

Objawy schorzenia błędnika (zawroty, niepewność przy staniu itd.) spotykamy przy chorobach ucha środkowego i wewnętrznego, przy chorobach nerwu słuchowego, przy otruciach chininą i w przebiegu chorób zakaźnych, zwłaszcza duru brzusznego.

Szum w uszach polega na podrażnieniu nerwu słuchowego, spowodowanym zmianami w krążeniu w okolicznych naczyniach. Samoistny szum bez przytępienia słuchu nie ma żadnego znaczenia, w połączeniu z przytępieniem słuchu występuje on jako objaw choroby ucha wewnętrznego, środkowego lub zewnętrznego.

Głuchoniemota jest wrodzona, albo nabyta po zniszczeniu narządu słuchowego wskutek upadku na głowę, po zapaleniu mózgu, opon mózgowych i wskutek schorzenia (zapalenia) błędnika.