Praca i zmęczenie jako przyczyna chorobotwórcza cz. 3

Wprawny więc robotnik będzie pracował celowo, jeśli rozwinie odpowiednią energię przy najmniejszej utracie sił. Ta jednakże celowa praca, przypominająca rytmem pracę maszynową, jest wprawdzie bardzo produkcyjna, ale jednocześnie zużywa szybko nie tylko energię mięśniową, lecz i nerwową, wywołując zmęczenie i wyczerpanie, następstwem czego będzie, że dalsza praca staje się coraz mniej produkcyjną, a dany osobnik nie tylko zaczyna słabnąć, ręce jego drżeć, twarz czerwieni się, lecz jednocześnie występuje, podobnie jak przy przepracowaniu umysłowym, wyczerpanie narządów nerwowych, a z nimi ogólne osłabienie całego organizmu. To wyczerpanie wskutek przepracowania występuje tylko wyjątkowo doraźnie, lub też po upływie dni kilku, najczęściej zaś, zależnie od indywidualności pracownika, ujawnia się dopiero po tygodniach, miesiącach, a często nawet i latach; a więc występuje stopniowo upadek ogólnego odżywiania, chudniecie, utrata łaknienia, niedokrwistość, osłabienie mięśnia sercowego (brak tchu, szybkie wyczerpywanie się), dalej zmniejszona odporność na zatrucia, choroby zakaźne, w sferze zaś nerwowej nadmierna wrażliwość na bodźce zewnętrzne (światło, dźwięk), bezsenność i ogólnie podniesiona wrażliwość nerwowa.