Przepukliny

Tuż powyżej więzadła pachwinowego Puparta po stronie zewnętrznej mięśnia brzusznego prostego przechodzi kanał pachwinowy, skośnie z góry na wewnątrz w dół przez mięśnie brzuszne. Przez kanał ten przebiega u mężczyzn sznurek nasienny z naczyniami i nerwami, u kobiet natomiast więzadło obłe.

W normalnych warunkach kanał ten jest wąski i tworzy wprawdzie najsłabszy punkt oporu w przedniej ścianie jamy brzusznej, ale jelit nie przepuszcza. U wielu jednak osobników kanał jest już z natury szeroki, a wówczas można go palcem wyczuć i sondować z zewnątrz ku wewnątrz. Do takiego rozszerzonego kanału mogą się dostać pętle jelita cienkiego, zwłaszcza pod naciskiem mięśni brzusznych przy kaszlu, kichaniu, parciu na stolec lub przy podnoszeniu ciężaru, co poznajemy po mniejszej lub większej wypukłości, którą one okazują w przebiegu przez kanał. Ludzie tacy, u których przy kaszlu itd. Występują widoczne wypuklenia w pachwinie po jednej stronie lub też z obu stron, okazują też skłonność do nabycia przepukliny pachwinowej. Gdy mianowicie wymienione wyżej wypuklenie pojawia się w postaci guza stale, a więc nie tylko przy kaszlu itd., wówczas mamy do czynienia z przepukliną pachwinową.

Przepuklina rozwija się powoli albo występuje nagle po podniesieniu dużego ciężaru, po ciężkim parciu na stolec, po zeskoczeniu z pewnej wysokości, u dzieci także przy uporczywym kaszlu lub gdy nadmiernie krzyczą, lecz zawsze tylko u osobników skłonnych do tej choroby, tj. u ludzi z wrodzonym szerokim kanałem pachwinowym jedno- lub obustronnym.

U kobiet spotykamy przepuklinę pachwinową o wiele rzadziej aniżeli u mężczyzn, u których ciężka praca stanowi najczęstszy powód do tej przepukliny. Gdy przepuklina taka przyszła do skutku i nie poddaje się jej odpowiedniemu leczeniu, wówczas powiększa się ona stopniowo coraz bardziej tak, że gdy w początkach okazywała wielkość orzecha laskowego, to później dochodzi do wielkości orzecha włoskiego lub jabłka. Wreszcie zstępuje ona do moszny (u kobiet do wargi sromowej dużej) i tu dochodzi do niezwykłych rozmiarów głowy dorosłego człowieka itd., a to dlatego, że coraz większa ilość pętli jelitowych zstępuje w mosznę i powiększa w ten sposób rozmiary przepukliny. Prócz jelit wchodzą też w skład przepukliny odcinki sieci. W wypadkach, w których tylko sieć jest częścią składową przepukliny, nazywamy ją przepukliną sieciową. Zależnie od tego, czy przepuklina biegnie przez cały kanał pachwinowy, czy przebija ona ścianę jamy brzusznej wprost, dążąc ku podskórnemu pierścieniowi pachwinowemu, rozróżniamy przepukliny pachwinowe skórne czyli boczne i bezpośrednie czyli przyśrodkowe. Pierwsze biegną przez dołek pachwinowy boczny, drugie przechodzą przez dołek pachwinowy przyśrodkowy otrzewnej. W podobny sposób tworzą się przepukliny także w innych miejscach ściany brzusznej.

Przepuklina pępkowa powstaje u noworodka w pierwszych tygodniach po urodzeniu w ten sposób, że bliznowaty pierścień pępkowy pozostały po opadnięciu resztki pępowiny jest zbyt podatny, a przy krzyku, kaszlu lub zaparciu stolca u dziecka jelita uwypuklają go i tworzą przepuklinę, która może później przybrać duże rozmiary.

Przepuklina brzuszna występuje powyżej pępka i powstaje wskutek skaleczenia lub samodzielnego rozstępywania się tkanek miękkich powłoki brzusznej.

Przy przepuklinie udowej jelita występują z jamy brzusznej przez kanał udowy, poniżej więzadła pachwinowego i tworzą w zgięciu udowym guz dochodzący do wielkości jaja. Pojawia się ona częściej u kobiet aniżeli u mężczyzn.

Na każdej przepuklinie rozróżniamy błonę zewnętrzną zwaną workiem przepuklinowym, który zawiera treść przepuklinową tj. jelita cienkie lub sieć. Miejsce, w którym jelita wchodzą do worka nazywamy wrotami przepukliny, a gdy ono rozwiera się w kanał nazywamy je kanałem przepuklinowym.

Przepuklina pachwinowa wolna czyli ruchoma wraca w pozycji leżącej chorego sama do jamy brzusznej, przy czym daje się słyszeć burczenie treści jelitowej. Daje się ona też łatwo odprowadzić do jamy brzusznej w pozycji stojącej lub leżącej za uciskiem ręki. Gdy potem chory wstaje, kaszle lub kicha itd., wówczas jelita wychodzą znowu z jamy brzusznej do worka przepuklinowego i tworzą tam mniejszy lub większy guz, który właśnie tym się odróżnia od innych guzów (nowotworów, obrzęków gruczołów itd.), że daje się łatwo odprowadzić i że przy kaszlu itd. Się powiększa. Przepuklina taka nie wywołuje żadnych poważnych zaburzeń o ile chory nie pracuje ciężko.

Przepuklina pachwinowa nieruchoma tj. nie dająca się odprowadzić jest duża, zgrubiała i zrośnięta z ciasnymi wrotami, na skutek dawnych miejscowych spraw zapalnych. Przepukliny takie przeszkadzają już w chodzeniu swoimi dużymi rozmiarami i powodują czasami zaburzenia kiszkowe (kolki itd.). Uwięzgniętą staje się przepuklina nieruchoma wtedy, gdy wrota jej tak się ścieśniły, że nie przepuszczają kału i podcinają krążenie krwi w odcinku jelita, wchodzącego w skład przepukliny. Ponieważ kał z uwięzgniętej przepukliny nie może się wydostać, powstaje niedrożność jelit, stolec jest zupełnie zaparty („zatkanie kiszek”), gazy nie odchodzą. Jelita przepukliny, w których kał i gazy nagromadzają się w dużej ilości pęcznieją co objawia się dużymi bólami promieniującymi w górę do pępka, a w dalszym ciągu obumierają po kilku dniach wskutek ucisku i przerwanego krążenia krwi. Jest to tzw. gangrena przepukliny, która przybiera barwę niebieską lub czarną. Chory dostaje najpierw czkawkę, co jest oznaką podrażnienia i zapalenia jelit i otrzewnej oraz wymioty, w późniejszym okresie natomiast wymiotuje kałem. Stan ten nazywamy „mizerere”. Niedrożność kiszek, zapalenie otrzewnej i gangrena są też przyczyną śmierci, która następuje w kilka dni po wystąpieniu pierwszych objawów uwięzgnięcia, o ile naturalnie szybciej nie wezwano pomocy lekarskiej.

Podobne objawy „mizerere” czyli niedrożności kiszek występują przy tzw. skręcie kiszek, który może nastąpić w jamie brzusznej w każdym odcinku jelita wskutek miejscowego paraliżu jelita, ucisku, wgłobienia części jelit, zrostów itd. które to czynniki zatykają, względnie ścieśniają światło jelita i w ten sposób czynią je niedrożnym.

Także inne przepukliny wolne dają się odprowadzić podobnie jak wolna przepuklina pachwinowa. Przepuklina udowa o wiele trudniej daje się odprowadzić aniżeli pachwinowa, ponieważ przepuklina udowa, z powodu ciasnych wrót przepuklinowych i większej zbitości tkanek na nią się składających, częściej skłania się ku uwięzgnięciu.