Odra, ospa i szkarlatyna

Odra

Na chorobę tę bardzo zaraźliwa zapadają dzieci od początku 2 półrocza życia do 16 roku. Okres wylęgania się zarazka trwa 8 do 18 dni. Pierwszymi objawami zapowiadającymi chorobę są: łzawienie, katar nosa i gardła, suchy kaszel i gorączka dochodząca do 39°C, wreszcie tzw. plamy Koplika w postaci licznych niebieskawych punktów na śluzówce jamy ustnej, a zwłaszcza języczka. Objawy te trwają 3 do 5 dni, poczerń występuje ze wzmożoną gorączką dochodzącą do 40° C., wysypka w postaci plam, wysepek i grudek czerwonych mniejszych i większych wystających ponad powierzchnią skóry i nieregularnie się odgraniczających od okolicznych odcinków skóry zupełnie normalnych. Wysypka ta występuje najpierw na twarzy; później przechodzi też na szyję, kończyny i tułów. Po kilku dniach blednie i znika wraz z gorączką. Krzywa gorączki nie jest charakterystyczna. Lekkie (poronne) przypadki odry nazywamy różyczką. Równocześnie z wysypką występuje światło wstręt wskutek silnego zapalenia spojówek ocznych i nieżyt ostry oskrzeli z kaszlem suchym lub wilgotnym. Odra sama nie jest chorobą ciężką i o ile dzieci pozostają w łóżku i na diecie nie budzi żadnych obaw. Niebezpiecznymi są jej powikłania, względnie choroby następowe w postaci zapalenia płuc, które występują często u dzieci w 1 i 2 roku życia. Rzadkimi, ale też poważnymi komplikacjami są zapalenie ropne ucha środkowego i błonica. Odra jest bardzo zaraźliwa i dlatego trudno jest ustrzec dzieci w rodzinie przed zakażeniem. W jednej rodzinie zwykle dzieci zakażają się jedno za drugim.

Ospa wietrzna

Ospa wiatrowa (wietrzna) czyli wiatrówka nie ma nic wspólnego z ospą prawdziwą. Dotyka ona dzieci w różnym wieku. Okres wylęgania wynosi 9 do 14 dni. Choroba zaczyna się wysypką skórną w postaci okrągłych czerwonych plamek dochodzących do wielkości ziarnka soczewicy. Na samym środku plamki wznosi się drobniutki pęcherzyk wypełniony wodo-jasnym lub mętnym płynem. Pęcherzyk ten zasycha do 2 dni tworząc brunatny strupek, który po kilku dniach spada nie zostawiając żadnego śladu. Osutka nie występuje od razu na calem ciele, lecz częściowo w kilku etapach, tak że w przeciągu 4 do 5 dni pojawiają się na ciele obole starych zestrupiałych pęcherzyków coraz to nowe, a ta jednoczesna obecność wszystkich okresów rozwoju pęcherzyków na całej powłoce skórnej jest dla tej choroby charakterystyczna. Czasami wysypka wywołuje swędzenie, czasem wytwarzają się z pęcherzyków lekkie owrzodzenia. Zwykle jednak przebiega wiatrówka bez poważniejszych objawów chorobowych a nawet gorączka trwa krótko i dochodzi najwyżej do 38° C. Jest to zatem najlżejsza choroba zakaźna, kończy się ona po 8 do 10 dniach.

Szkarlatyna

Płonica czyli szkarlatyna nosi nazwę swoją od czerwonej osutki rozlanej, która występuje w ciągu pierwszych 24 godzin na całej powierzchni ciała, tak że skóra wygląda jakby pomalowana na czerwono. Tylko naokoło ust skóra pozostaje biała i stanowi kontrast do czerwonego otoczenia. Choroba zaczyna się często wymiotami, a zwykle bólem gardła zwłaszcza przy połykaniu i gorączką dochodzącą od razu do 40°C. Migdałki gardlane obrzmiewają znacznie i zaczerwieniają się, język okazuje powierzchnię chropowatą, czerwoną podobną do maliny.

Po 4 do 7 dniach gorączka stopniowo znika po czym następuje okres łuszczenia skóry trwający przez 3 do 6 tygodni. Łuszczenie odbywa się albo drobnymi łuseczkami, przy czym skóra jest chropawa albo dużymi strzępami, zwłaszcza na palcach, gdzie skóra schodzi jak rękawiczka.

Obok postaci lekkich okazuje płonica także postacie ciężkie tzw. septyczne, spowodowane powikłaniem, zakażeniem krwi toksynami paciorkowcowymi. Te postacie septyczne przebiegają od pierwszej chwili ciężko: gorączka dochodzi do 42°C, dzieci leżą nieprzytomne lub majaczą, przy czym występują drgawki, po obu stronach szyi pojawiają się duże obrzęki gruczołów (zawałki), a obrzękłe czerwone migdałki obleczone są żółtawymi nalotami składającemu się z ropy paciorkowcowej; śmierć następuje w takich przypadkach już w 2 albo 3 dniu choroby wśród objawów ostrego zatrucia. Inne przypadki płonicy stają się ciężkimi dopiero później wskutek wystąpienia komplikacji lub chorób następowych, którymi są zapalenie nerek (w okresie łuszczenia), zapalenie ropne ucha środkowego, zropienie gruczołów szyjnych, błonica, zapalenie stawów, wysięk opłucnowy itd.

Płonica nawiedza dzieci już od 6 miesiąca życia. Najczęściej pojawia się ona między 3 a 7 rokiem życia, a zatem w wieku przedszkolnym, często też pojawia się zresztą u dzieci starszych i u osób dorosłych, u których zwyczajnie przebiega lekko. Wrotami zakażenia są migdałki. W każdym okresie choroby płonica jest zaraźliwa. Okres wylęgania trwa 1 do 8 dni.