Praca i zmęczenie jako przyczyna chorobotwórcza cz. 13
Z biegiem czasu przekonano się, że w większości chorób tej kategorii współrzędnie z pyłem działają i inne szkodliwe czynniki, powodujące np. częstość gruźlicy u robotników, mających do czynienia z włosami ludzkimi (fryzjerzy) lub pyłem żelaznym. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że pył rozmaitego pochodzenia (wapno, cement, farby anilinowe) działa szkodliwie na organizm robotników, a szczególnie na błony śluzowe dróg oddechowych, łącznicę oka, a nawet na skórę, zęby i inne organa; najbardziej zaś szkodliwie oddziaływa pył na zdrowie pracujących w przestrzeniach zamkniętych, źle przewietrzanych, gdyż o ile np. górnicy, pracujący w pyle węglowym, ale będący w ciągłym ruchu, zapadają stosunkowo rzadko na cięższe choroby dróg oddechowych, a przede wszystkim suchoty, o tyle często na tę chorobę zapadają szlifierze, tkacze, krawcy, tokarze i t. d., złe bowiem przewietrzanie płuc i katary dróg oddechowych usposabiają ich łatwo do zakażenia gruźlicą. Również wielce szkodliwy jest pył tytoniowy, który u robotników w fabrykach tytoniu nie tylko wywołuje objawy podrażnienia dróg oddechowych (katary), lecz jednocześnie, po dłuższym przebywaniu w fabrykach, zwłaszcza u kobiet, objawy ogólnego zatrucia nikotyną (ból głowy, mdłości, osłabienie itp.).