Choroby dziecięce

U noworodka spotykamy często następujące zmiany patologiczne:

Żółtaczka polega na tym, że żółć przechodzi w krew i zabarwia na żółto wszystkie tkanki, skórę i twardówki. Znika ona po kilku dniach bez śladu.

Czarna choroba noworodka polega na wydalaniu z jelit odchodów krwawych. Stolce są czarne, dzieci blade i wynędzniałe. Powodem jest często posocznica lub kiła.

Obrzęk gruczołu piersiowego spowodowany jest zastojem. Wewnątrz gruczołu wyczuwalne jest zbite jądro, a przy ucisku występują z brodawek gęste białe kropelki. Obrzęk przechodzi czasem w ropienie. Zresztą goi się prędko.

Zapalenie pępka powstaje wskutek zanieczyszczenia rany pępka po opadnięciu resztki pępowiny. Pępek wówczas jest obrzękły, zaczerwieniony i znajdujemy na nim wydzielinę wodną lub nalot śluzowy.

Pęcherzyca – między 3 a 15 dniem życia występują u noworodka czasami pęcherzyki wypełnione wodą, które pękają, po czym skóra okazuje wilgotną powierzchnię. Choroba odnawia się często przez kilka tygodni, występuje najczęściej na przedniej powierzchni stawów, na szyi i na grzbiecie. Jest ona nieszkodliwa i może przejść na dzieci starsze i na dorosłych.

Pleśniawka czyli grzybek w ustach spowodowany jest osiedleniem się grzybka na nieczysto utrzymanej śluzówce jamy ustnej. W ciężkich przypadkach przechodzi na gardło i krtań. Występuje on na języku, między wargami, policzkami i dziąsłem, na dziąsłach, później też na podniebieniu i w gardle, najpierw w postaci punkcików małych, później rozlanych białych nalotów.

Pryszczykowe zapalenie śluzówki jamy ustnej (afty) czyli pleśniawka ust pojawia się u dzieci, żywionych nieczystym mlekiem i spowodowane jest osiedleniem się zarazka bydlęcego pyskoworacicowego. Są to białe plamki o wielkości ziarnka soczewicy. Pojawiają się na końcu i po obu bokach języka oraz na śluzówce warg i na podniebieniu twardym. Choroba przenosi się też na dorosłych. W przeciwieństwie do zarazy pyskowo-racicowej u zwierząt nie jest ono u ludzi złośliwe.

Wodniak moszny jest bardzo częsty i polega na nagromadzeniu wody w mosznie, która jest napięta oraz szczelnie wypełniona wodą.

Zapalenie ropne-rzeżączkowe spojówek ocznych noworodka powstaje wskutek zakażenia spojówek oczu śluzem ropnym pochwy matczynej, zarażonej rzeżączką. W 3 do 5 dni po urodzeniu pojawia się obrzęk i zaczerwienienie spojówek, z których wycieka obficie śmietankowa ropa. Jest to bardzo zaraźliwa i niebezpieczna choroba powodująca często ślepotę. 75% oślepień rozwija się na tle tej choroby. Przy wczesnym leczeniu można oczy uratować. Zapobiegawcze postępowanie omawiamy w rozdziale o porodzie.

Tężec noworodka powstaje skutkiem zagnieżdżenia się bakcyla tężca w ranie pępkowej. W 3 do 7 dni po urodzeniu pojawia się skurcz żwaczy tak, że dziecko nic może ustami obejmować piersi przy ssaniu. Ciepłota ciała dochodzi do 40°C. Później może skurcz ten przenieść na całą twarz oraz na kończyny i skończyć się śmiertelnie.

Szyja skośna powstaje, gdy po 1 stronie szyi mięsień sutkowo-obojczykowo-mostkowy przy ciężkim porodzie zostaje przedarty, w następstwie czego rozwija się skurcz mięśnia wskutek tworzącej się blizny w miejscu przedarcia. Skutkiem tego głowa skłania się skośnie ku 1 stronie. Zwykłe powikłana jest szyja skośna ze skrzywieniem kręgosłupa.

Wady rozwojowe pochodzące z życia płodowego.

Warga zajęcza polega na obecności zupełnego lub niezupełnego otworu po 1 stronie wargi górnej, który może sięgnąć aż do jamy nosowej. W cięższych przypadkach dzieci nie mogą ssać, gdyż nie mogą ustami zupełnie objąć piersi, muszą zatem być sztucznie karmione.

Rozszczepienie podniebienia (wilcza paszcza) jest przedłużeniem wargi zajęczej, tak że otwór sięga do podniebienia twardego. Przy tej wadzie odżywianie bardzo cierpi, albowiem połykanie jest utrudnione (część pokarmu przechodzi do jamy nosowej), a ponadto istnieje też niebezpieczeństwo przeziębienia wskutek bezpośredniego wdychania przez dziecko zimnego powietrza.

Przesunięcie jądra u noworodków męskich spowodowane jest tym, że jedno lub oba jądra nie zstąpiły jak to normalnie bywa przed urodzeniem – z brzucha do moszny,  tak że w mosznie brak jednego lub obu jąder. Gdy jądro znajduje się w kanale pachwinowym, wówczas jest ono ugniatane i dziecko płacze z bólu, który łagodzimy masażem. Zazwyczaj zstępują zresztą jądra do moszny dodatkowo w 1 roku.

Zaparcie stolca u osesków spowodowane jest karmieniem pokarmem tłustym, ciężko strawnym (pokarm za gęsty), nieregularnym karmieniem oraz złym trybem życia matki. Poza tym pojawia się ono zarówno u osesków, jak u sztucznie żywionych dzieci skutkiem przedwczesnego dawania mącznych potraw.

Kolki czyli morzyska objawiają się u osesków płaczem i ciągłymi niespokojnymi ruchami nóżek w kolankach w górę i w dół, przy czym przyciskają one kolanka do brzuszka. Kolki są dowodem zaburzeń żołądka i kiszek. Przyczyną kolek jest przekarmienie, nieodpowiednia dieta karmiącej, wzdęcia itd.

Nieżyt żołądka występuje u osesków wątłych, przekarmionych piersią matki lub zdenerwowanych wskutek niedyspozycji osoby karmiącej i zaburzeń w trawieniu itd., u dzieci karmionych na flaszce z powodu złej jakości mleka albo wskutek dawania innych pokarmów. Dziecko takie dostaje kolki tz. jest niespokojne, krzyczy itd., jak wyżej opisano; brzuszek jego jest wzdęty, stolec nieregularny (tz. raz biegunka, raz zaparcie stolca), zielony i czuć go kwasem.

Ostra niestrawność oseska spowodowana jest rozkładem pokarmów w jelicie cienkiem. Gdy prawidłowy stolec jest ciastowaty i żółty, to w tej chorobie jest on zielony, wodnisty, z przymieszką białych kłaczków i dużej ilości gazów o wstrętnej woni, co jest dowodem gnicia w jelitach. Dziecko dostaje kolki, nie sypia, traci apetyt oraz wymiotuje mleko zwarzone i śluz. Jest to choroba niebezpieczna, zwłaszcza w letnich miesiącach, w których mleko łatwo się psuje, podobnie jak inne pokarmy.

Ostry nieżyt żołądka i jelit u osesków (biegunka) spowodowany jest działaniem bakcyli gnilnych wytwarzających się w lecie w potrawach, a zwłaszcza w mleku nieświeżym. W chorobie tej wypróżnienia są jeszcze częstsze i składają się z płynnego bezbarwnego śluzu; brzuch jest wzdęty gazami, które odchodzą z niego w wielkiej ilości. Ciepłota ciała dochodzi do 39°C i 40°C. Ewentualnie i tu występują wymioty.

Cholera nostras (ostry nieżyt kiszek podobny do cholery) występuje u osesków w porze letniej i objawia się silnymi wymiotami i biegunką oraz wysoką gorączką. Brzuch nie jest wzdęty, a raczej wklęsły na kształt czółna. Stolec składa się początkowo z bezbarwnego, mało woniejącego śluzu, później jest płynny, podobny do stolca cholerycznego.

Chroniczny nieżyt żołądka i kiszek u osesków spowodowany jest przedwczesnym dawaniem potraw mącznych. Objawia się cuchnącym kałem, który często zmieszany jest z krwią i ropą. Brzuch chorego jest bardzo wzdęty, dziecko okazuje znaczne wychudzenie.