Przebieg chorób

Przebieg wyliczonych we wcześniejszych wpisach zmian patologicznych jest rozmaity. W lekkich przypadkach anemii, przekrwienia i zwyrodnienia odporność organizmu sprawia, że schorzałe komórki i tkanki odzyskują po pewnym czasie stan pierwotny, tj. odradzają i odnawiają się czyli regenerują.

Cięższe przypadki przekrwienia czynnego przechodzą w stan zapalny, w ciężkich przypadkach przekrwienia biernego, np. skóry i puchliny wodnej, część płynu przesiękowego wsysa się, a reszta przemienia się w tkankę łączną, co powoduje długotrwałe lub stałe zgrubienia i twarde obrzęki. Cięższe przypadki zwyrodnienia narządów, zwłaszcza w chorobach przewlekłych, nie mogą wrócić do stanu prawidłowego. Narządy te, z początku obrzękłe, z czasem kurczą się i zanikają wskutek tworzenia się w nich zbitej, kurczącej się tkanki łącznej, która wytworzyła się w miejscu schorzałych komórek. W ostrych włóknikowych zapaleniach błon surowiczych część wysięku również się wsysa, czyli resorbuje, część zaś przemienia się w spoistą tkankę łączną, która tworzy zrosty tych błon z tkankami sąsiednich jam ustroju. Skąpy, płynny wysięk surowiczy wsysa się i znika zwyczajnie, obfitszy nie wsysa się w całości i musi być operacyjnie wypuszczony, albo gdy zostaje, otarbia się i powoduje również zrosty tkanek schorzałych z otoczeniem. I tak przychodzi do zrostów częściowych lub zupełnych osierdzia z mięśniem sercowym, opłucnej płuc z opłucną ścienną, otrzewnej jelit i przydatków macicy itd. Wysięki ropne nigdy się nie resorbują (wsysają) i w razie stwierdzenia ich, należy je bezwarunkowo operować, podobnie jak wysięki krwawe na tle nowotworów złośliwych.

Przy ostrym miąższowym zapaleniu płuc z wysiękiem włóknikowym produkt zapalny (włókniak) wsysa się zupełnie i następuje wyzdrowienie tkanki płucnej bez śladów. Przy chronicznym zapaleniu płuc część miąższu płuc (pęcherzyków) zanika i w jego miejsce wstępuje nowo utworzona tkanka łączna. Podobnie dzieje się przy zapaleniu chronicznym nerwów, mięśni, nerek, wątroby, tkanek ścian narządu pokarmowego itd., gdzie po chronicznych zapaleniach wytwarza się w miejsce zniszczonej tkanki fizjologicznej bezwartościowa zbita tkanka łączna, kurcząca się i upośledzająca w wysokim stopniu funkcję danego narządu.

Przy sprawach zapalnych w ustroju, o ile odnośna tkanka (mięsień, nerw, błona śluzowa, narządy wewnętrzne, naczynia itd. nie wraca zupełnie do stanu przed chorobowego, nie wytwarza się zatem na miejsce tkanek zniszczonych sprawą zapalną nowa tkanka taka sama, lecz bezwartościowa tkanka łączna. Także rany, czy to skórne, czy miąższowe (mięśni, nerwów, narządów wewnętrznych itd.) nie goją się przy pomocy takich samych komórek skórnych czy miąższowych, lecz przy pomocy tkanki łącznej, która spaja brzegi rany, wypełniając lukę powstałą wskutek rany i tę tkankę łączną nazywamy blizną. Wyjątek stanowi tkanka kostna, którą wytwarza okostna przy gojeniu się, złamaniach kości, których odłamki spajają się nową tkanką kostną utworzoną przez okostną.

Nowotwory nie znikają same. Dobrotliwe możemy operować (wyciąć), o ile stanowią przeszkodę mechaniczną (polipy, duże tłuszczaki, włókniaki), złośliwe i podejrzane musimy operować jak najwcześniej. Zresztą powracają często złośliwe nowotwory nawet po udanej operacji.