Drgawki, padaczka i zapalenie opon mózgowych u dzieci

Drgawki kurcz

Drgawki czyli konwulsje spotykamy u dzieci bardzo często. W każdym wieku mogą być powodem drgawek zmiany anatomiczne jak urazowy krwotok mózgowy, zapalenie opon mózgowych, kiła mózgu, tężec, mocznica, padaczka itd. Od 4 miesiąca po koniec 4 roku życia najczęstszymi są tzw. drgawki tężyczkowe. Ponadto spotykamy u dzieci tzw. drgawki odruchowe, towarzyszące różnym innym chorobom, a więc przy morzysku, robakach, stulejce, przy ząbkowaniu, przy obecności ciał obcych w nosie, wreszcie występuję, drgawki u dzieci często jako początek chorób gorączkowych jak zapalenia płuc, czerwonki itd. Drgawki, towarzyszące schorzeniom anatomicznym i drgawki odruchowe oraz ich leczenie omawiamy przy odnośnych chorobach. Tężyczka idzie często w parze ż krzywicą, z którą ma też wspólne znamię, tj. brak wapna w ustroju, i że ją spotykamy przeważnie u dzieci sztucznie karmionych i przekarmionych, najczęściej w jesieni i na wiosnę oraz że do objawów tężyczki jawnej należą też powtarzające się co kilka minut napady tonicznego skurczu głośni, zamykającego nagle głośnię i utrudniającego wdech, który przybiera ton piejący. Dziecko, nie tracąc przytomności, nagle blednie, oddycha ciężko i rzuca przy tym gwałtownie głowę w tył. W czasie między napadami okazują te dzieci objawy tzw. tężyczki utajonej, po których możemy u nich rozpoznać tężyczkę. Są to objawy Erba, Chwostka, Lusta itd., które możemy wywołać bardzo słabymi bodźcami mechanicznymi i elektrycznymi.

Nocne napady lęku występują u dzieci nerwowych i bojaźliwych między 2 a 6 rokiem życia. Dzieci budzą się nagle w nocy z szeroko otwartymi oczyma, z dużym lękiem i donośnym krzykiem, wydając niezrozumiałe słowa, przy czym są nieprzytomne, tak że następnego dnia nie pamiętają napadu.

Padaczka (choroba świętego Walentego, epilepsja) jest chorobą chroniczną, objawiającą się od czasu do czasu występującymi napadami. W napadzie epileptycznym pojawiają się najpierw ogólne skurcze toniczne mięśni z utratą przytomności. Twarz i usta wykrzywiają się przy tym, a głowa zgięta jest w tył lub w bok. Po tym skurczu tonicznym następują szybkie ogólne kurcze kloniczne, oddechy stają się szybkie i rzężące, twarz jest ciemnoczerwona, a z drgających klonicznie ust wydobywa się piana. Zaraz z początku napadu chory pada nieprzytomny na ziemię, źrenice nie reagują i całe ciało traci zupełnie wrażliwość. Po kilku minutach drgawki ustępują, oddechy stają się wolniejsze, sinica na twarzy ustępuje i chory popada na godzinę w głęboki sen, z którego budzi się i wraca powoli do przytomności, nieświadom wcale przebytego napadu. Czasami występują przed napadem epileptycznym tzw. zapowiedzi napadu, w postaci zw. powiewu padaczkowego czyli aury, przy czym dzieci uczuwają swoisty powiew, ból i zawroty głowy lub mrowienie w jednej ręce itp., tak że wiedzą, iż wkrótce nastąpi napad.

Opisany wyżej napad padaczkowy jest napadem rozwiniętym w zupełności. Zdarzają się jednak często postacie łagodniejsze, w których kurcze ogólne nie występują, chory nie upada, a występują tylko drgania w palcach, trzeszczenie zębów, zawracanie oczami i lekkie zawroty głowy. Chory traci przytomność tylko przez kilka sekund, jest jak się wyrażamy, „nieobecny” chwilowo, przy czym np. wypada mu z ręki pióro, którym pisze lub łyżka, którą je albo przerywa nagle czytanie, staje na ulicy bez żadnego powodu i bezwiednie, a gdy w kilka sekund przytomność wróciła, podejmuje dalej czynność przerwaną. Są to tzw. napady epileptyczne poronne.

Napady padaczkowe powtarzają się co kilka dni, tygodni, miesięcy, a czasami co kilka lat. Gdy napady powtarzają się często, wówczas rozwija się u takich epileptyków melancholia, przytępienie umysłu, a nawet choroba umysłowa.

Padaczka jest często dziedziczną i jako taka pojawia się też już w najmłodszych latach dziecięcych. Często występuje ona także u dzieci pijaków. Oprócz tej samoistnej, rodzimej, dziedzicznej padaczki, przy której żadnych z reguły zmian anatomicznych w układzie nerwowym ośrodkowym nie znajdujemy, znamy też tzw. padaczkę odruchową, występującą np. przy polipach w nosie lub przy pasożytach oraz padaczkę objawową, spowodowaną albo uciskiem, którry wywierają na korę mózgową nowotwory np. kiłaki, ropnie lub ciała obce, albo zwapnieniem tętnic, alkoholizmem, mocznicą, porażeniem postępowym, krzywicą lub kiłą dziedziczną u dzieci itd.

Pląsawica występuje u dzieci między 8 a 15 rokiem życia, najczęściej u dziewcząt po ostrym zapaleniu stawów i zapaleniu gardła. W początku choroby dziecko staje się niezręczne, wypuszcza z rąk przedmioty, pisze niewyraźnie, jest roztargnione, nie uważa w szkole i nuży się prędko, nie może stać spokojnie na jednym miejscu, wreszcie wymachuje rękami i palcami na wszystkie strony. W dalszym przebiegu choroby występują samowolne drgawki we wszystkich mięśniach, najczęściej u palców rąk i nóg oraz na twarzy. We śnie drgawki te ustają. Często zapadają na tę chorobę dzieci zdrowe, które obcują z dziećmi chorymi i starają się naśladować te ruchy. Po upływie kilku miesięcy następuje zazwyczaj wyzdrowienie.

Zapalenie opon mózgowych tj. zapalenie błony mózgowej miękkiej z wysiękiem włóknikowym lub ropnym między oponami. Jest chorobą rzadką i występuje u dzieci w 1 latach życia po udarze słonecznym, po urazie głowy albo następowo przy sprawach ropnych w kościach sąsiednich, np. w kości skalistej na skutek ostrego ropnego zapalenia ucha środkowego lub jamy nosowej. Choroba zaczyna się nagle gorączką, wymiotami i silnym bólem głowy. Brzuch jest łódkowato wklęsły, dziecko często zgrzyta zębami i leży nieprzytomne. Od czasu do czasu stęka i chwyta ręką za głowę na znak, że uczuwa silny ból głowy. Przy nieustannej wysokiej gorączce i bardzo wzmożonej wrażliwości skóry występują wreszcie ogólne drgawki, a tętno dotychczas przyspieszone, staje się powolne, twarz staje się blada i do 14 dni następuje śmierć, a rzadko wyzdrowienie, które zwykle jest niezupełne, gdyż choroba pozostawia po sobie ślady w postaci zaburzeń wzrokowych, słuchowych, psychicznych (przytępienie umysłu) itd.

Zapalenie opon mózgowych gruźlicze rozwija się na podstawie mózgu, gdzie skutkiem infekcji powstają gruzełki, powodujące wysięk ropny. Występuje często u dzieci gruźliczych między 2 a 7 rokiem życia. Często występują na kilka tygodni wstecz objawy zapowiadające chorobę w postaci znużenia, braku łaknienia, wymiotów, wychudnięcia; dzieci są drażliwe lub apatyczne; wreszcie rozwija się senność, duży ból głowy ze skłonnością do wymiotów, dziecko leży z na wpół otwartymi oczami, zgrzyta zębami, od czasu do czasu wzdycha głęboko i wydaje przeraźliwy krzyk, skóra na dotyk jest bardzo wrażliwa. Czasami występują drgawki w 1 kończynie lub ogólne. Później dziecko jest zupełnie odurzone, znieczulone i umiera w 2 do 3 tygodni po wystąpieniu bólów głowy. Rzadko następuje wyzdrowienie.