Zwichnięcia i wykręcenia

Gdy złamanie kości może wystąpić wzdłuż całego przebiegu kości, to wywichnięcia występują jedynie w stawach mniej lub więcej ruchomych. Przychodzą one do skutku w ten sposób, że obie kości stanowiące staw tracą naturalną względem siebie pozycję, a końce ich są przesunięte („wyskoczyły”) w położenie fałszywe, wskutek czego ruchy stawu są zupełnie niemożliwe. Przy tym następuje też pęknięcie torebki stawowej, względnie rozluźnienie więzadeł, a jama stawowa napełnia się krwią z uszkodzonych małych naczyń krwionośnych. Zwichnięciu dajemy nazwę od stawu dalej od tułowia oddalonego, a więc np. zwichnięcie w stawie nadgarstkowym nazywamy zwichnięciem ręki itd.

Zwichnięcie nazywamy zupełnym, gdy obie powierzchnie stawowe kości w ogóle nie stykają się stale ze sobą, a niezupełnym czyli nadwichnięciem, wykręceniem, gdy brzegi ich jeszcze częściowo się stykają ze sobą, przynajmniej czasowo.

Zwichnięcie powstaje po urazach np. upadnięciu, uderzeniu oraz przy zawodach zapaśniczych i ćwiczeniach gimnastycznych, gdy ruchy odbywają się zbyt gwałtownie, przy czym torebka stawowa pęka, a główka np. ramienia, utworzonym w ten sposób otworem, wychodzi na wierzch stawu.

Ruchomość w stawie zwichniętym jest całkowicie albo częściowo zniesiona, a przy najmniejszej próbie poruszania stawem występuje ból. Ukształtowanie stawu jest zmienione; jest on mianowicie wgłębiony lub uwypuklony tak, że kończyna jest dłuższa albo krótsza. Staw zwichnięty szybko obrzmiewa i wywołuje silny ból.

Najczęściej spotykamy zwichnięcia w stawie barkowym i kolanowym, rzadziej w stawie łokciowym i nadgarstkowym. Staw biodrowy również rzadko ulega zwichnięciu, posiada bowiem silną i zbitą torebkę, która rzadko pęka. Za to zewnętrzne więzadło stawu skokowego ulega często rozdęciu i pęka, wskutek czego kostka tam się zgina i załamuje. Typowym przykładem zwichnięcia jest zwichnięcie stawu barkowego. Przez pękniętą torebkę wydostaje się główka kości ramieniowej z panewki najczęściej w dół (w pachę), przy czym normalne wypuklenie pod sklepieniem barkowym znika i na jego miejscu widać wklęśnięcie.

Przy wywichnięciach szczęki dolnej, które powstają wskutek wyskoczenia wyrostka rylcowego w tył, chory trzyma usta otwarte nie mogąc ich zamykać.

Przy wykręceniu stawu stwierdzamy wydęcie, pęknięcie lub rozdarcie torebki stawowej lub więzadeł, przy czym powierzchnie stawowe kości tylko chwilowo oddalają się od siebie, zaraz zaś potem zajmują pozycję prawidłową. Przychodzi ono do skutku – podobnie jak wykręcenie ścięgien – przez urazy jak uderzenie, upadek, wyślizgnięcie itd. Przy pęknięciu więzadeł występuje obrzęk stawu i podbiegnięcie krwi, które zrazu czerwone, nabiera po kilku dniach koloru sinego, później zielonego i żółtawego, a wreszcie znika (wsysa się) zupełnie.

Wykręcenia spotykamy najczęściej w stawie nadgarstkowym i skokowym (w kostkach), gdzie często są powikłane złamaniem kostki mniejszej przyśrodkowej lub kostki większej bocznej. Staw wykręcony jest bardzo bolesny i obrzękły; ruchomość jego jest z początku zniesiona.