Tyfus

Tyfus brzuszny

Tyfus brzuszny powstaje skutkiem infekcji przewodu pokarmowego i całego ustroju prątkiem tyfusowym, który dostaje się z pokarmami do jelita cienkiego, gdzie się osiedla i tworzy wrzody. Źródłem zakażenia są wypróżnienia chorego, w których znajdują się liczne prątki. Także mocz i ślina chorego zawierają prątki. Okres wylęgania trwa 10 do 21 dni. Choroba sama trwa około 3 tygodni.

Pierwszymi objawami zapowiadającymi chorobę są: uczucie znużenia, zmęczenia, oszołomienia, zawroty głowy, łamanie i strzykanie we wszystkich członkach, szum w uszach i od czasu do czasu powtarzające się dreszczyki. Okres ten trwa 5 do 8 dni wśród lekkiej gorączki i chory jeszcze nie odczuwa potrzeby położenia się do łóżka. Wreszcie kończy się on napadem dreszczów, trwających 0,5 do 2 godzin, chory kładzie się do łóżka, tym bardziej, że gorączka z dnia na dzień podnosi się coraz wyżej. Około 10 dnia choroby tj. 2 do 5 dnia drugiego okresu dochodzi ona do 40°C. Wysoka ta gorączka trwa około 8 dni, po czym w 3 tygodniu choroby (3 okres) podobnie powoli spada, jak w 1 okresie wzrastała. Skutkiem tego wytwarza się charakterystyczna krzywa gorączki. Tętno z początku choroby jest przyspieszone, lecz nie w tym stopniu w jakim podnosi się gorączka, co jest również jednym z charakterystycznych objawów rozpoznawczych tyfusu brzusznego. Skóra chorego jest sucha, język obłożony okazuje w dalszym przebiegu choroby charakterystyczny wygląd, a mianowicie jest on w środkowych odcinkach suchy, obłożony, ciemny, prawie spalony skutkiem gorączki, natomiast na brzegach i na końcu czerwony. W początkach choroby jest zwyczajnie zaparcie stolca, późniejsze wypróżnienia są zwykle płynne, żółte, o charakterystycznym wyglądzie, podobnym do zupy grochowej. Brzuch jest wzdęty gazami (wypuk bębenkowy) i okazuje burczenie przy ucisku w okolicy ślepej kiszki, śledziona jest powiększona, często też jest rozlany nieżyt oskrzeli z rzężeniami muzykalnymi. W 2 tygodniu choroby chory leży zwyczajnie ogłuszony, a nawet majaczy z gorączki lub też rzuca się niespokojnie w łóżku. Czasami też próbuje w gorączce wstawać, a gdy nie ma odpowiedniego nadzoru, wybiega nawet z mieszkania. W 3 tygodniu choroby, gdy gorączka zaczyna opadać, chory źle słyszy. Z końcem 1 a z początkiem 2 tygodnia choroby występuje często skąpa różyczka w postaci małych różowych plam okrągłych, zwłaszcza po bokach brzucha i piersi.

Rekonwalescencja trwa dość długo, chory wychudzony chorobą powoli przychodzi do sił. Często występują w rekonwalescencji nawroty choroby, zwłaszcza przy nieodpowiedniej diecie (obfite jedzenie, stałe pokarmy itd.). Jako komplikacje tyfusu występują: zapalenie płuc, zapalenie nerek, zapalenie opon mózgowych, krwotoki jelitowe z wrzodów jelitowych (z końcem 2 a z początkiem 3 tygodnia choroby), przy których odchodzi z kiszek obficie krew płynna ciemna; krwotok taki wywołuje zapad  tj. ostrą anemię z nagłym spadkiem gorączki i nikłem tętnem, ewentualnie też powoduje zgon, zwłaszcza gdy nastąpiło przedziurawienie krwawiącego wrzodu z następowym zapaleniem otrzewnej. W rekonwalescencji pojawiają się jako choroby następowe głuchota (zaatakowanie jadem nerwu słuchowego), ropnie itd., a często wytwarzają się też skutkiem długiego leżenia, zwłaszcza u osób starszych, odleżyny na krzyżach.

Oprócz komplikacji zależny jest przebieg duru od pielęgnowania i od akcji serca. Ludzie ze zdrowym sercem łatwiej przechodzą dur, aniżeli chorzy na serce. Dur brzuszny jest zaraźliwy jeszcze przez 2 tygodnie po ustaniu gorączki, a nawet dłużej, tak że często w kilka tygodni po wyzdrowieniu chorych znajdujemy w ich stolcu prątki durowe. Są to tzw. nosicieli zarazka, którzy przenoszą infekcję tak długo, jak długo u nich można wykazać obecność prątków. Oprócz wyżej wymienionego przebiegu okazuje dur najrozmaitsze odmiany od przebiegów lekkich, trwających około 14 dni z lekką gorączką, do ciężkich, kończących się śmiertelnie po 8 do 10 dniach.

Paratyfus

Paratyfus ma przebieg podobny do duru brzusznego, biegunka pojawia się częściej jak przy tyfusie brzusznym, a stolce są podobne do stolców przy czerwonce. Zarazkiem jest bakcyl paratyfusowy.

Tyfus plamisty

Tyfus plamisty czyli dur wysypkowy przenosi się za pośrednictwem wszy z ubrania. Czas trwania okresu wylęgania wynosi 10 do 21, choroba sama trwa około 14 dni. Pierwsze objawy zwiastujące chorobę podobne są do początkowych objawów duru brzusznego lub grypy i trwają kilka dni, po czym następuje od razu wśród silnych dreszczów, wysoka gorączka do 40°C., która trwa bez przerwy przez cały czas choroby tj. przez 14 dni. Chorobę charakteryzuje obfita czerwona osutka różyczkowa podobna do kuru, która występuje na całym ciele w 4  lub 5 dniu choroby i po 3 do 5 dniach znika. Gorączka po 10 do 14 dniach trwania spada zazwyczaj nagle. Charakterystyczne są silne bóle głowy, bezsenność oraz twarz czerwona i obrzękła. Komplikacje występują w postaci zapalenia płuc, osłabienia akcji serca i zapalenia opon mózgowych.