Szankier

Szankier miękki

Szankier czyli wrzód miękki jest w odróżnieniu od szankra twardego tylko chorobą miejscową prącia, żołędzi lub warg sromowych, spowodowaną bakterią przy spółkowaniu. Występuje on 1 lub 2 dnia po zakażeniu wśród objawów pieczenia i zaczerwienienia miejsca zakażonego, gdzie w kilka dni potem pojawia się pęcherzyk ropny, który pęka tworząc wrzodzik (ranę) o ostrych brzegach i gładkim tłustawym dnie. Wrzodzik ten powiększa się następnie wzdłuż, wszerz i w głąb i wydziela zaraźliwą ropę. Powiększając się wrzód przybiera najrozmaitsze kształty i rozmiary, w przypadkach ciężkich okazuje nawet zgorzel. Po 3 – 4 tygodniach zaczyna się zabliźnianie wrzodu. Blizna jest miękka, a poza tym wrzód nie pozostawia żadnych następstw miejscowych ani ogólnych.

W czasie rozwoju wrzodu obrzmiewają najbliższe gruczoły limfatyczne w pachwinie, są to tzw.bubony, które jad zatrzymują i unieszkodliwiają i wskutek tego często ropieją i pękają; także nacięciem możemy z nich wypuścić ropę. Przez tarcie i nagromadzenie łoju serowatego pod napletkiem powstają często mało wrzodziki na prąciu, które są zupełnie niewinne i nie mają nic wspólnego z wrzodem miękkim. Także pęcherzyki wodne występują tu często w grupkach; są to również niewinne twory, nie mające nic wspólnego z wrzodem miękkim.

Szankier twardy

Szankier twardy wywołany jest zakażeniem krętkami w ten sam sposób jak omówiliśmy przy wrzodzie miękkim. Tu jednak trwa czas wylęgania 2 do 3 tygodni. Krętki znajdują się w płynnej wydzielinie wrzodu, na częściach rodnych, w gardle, w rozpadlinach kątów ust, w kłykcinach szerokich i we krwi syfilityków. Gdy zarazek dostał się do ustroju (najczęściej przy spółkowaniu), to po 2 lub 3 tygodniach występuje na wewnętrznej blaszce napletka lub na żołędzi, najczęściej w rowku pozażołędziowym, twardy szankier w postaci niebolesnej twardej grudki o wielkości ziarnka grochu lub w postaci niebolesnego, płaskiego rozlanego nacieku twardego. Grudka, względnie naciek rozpada się zaraz i rozszerza tworząc wrzód (ranę), wydzielający ropę; otoczenie wrzodu, jego brzegi i dno są bardzo twarde, co jest charakterystycznym znamieniem wrzodu twardego. Rzadziej umiejscowione są wrzody na wargach sromowych, w okolicy odbytu, na wardze itd.; tu okazują one te same cechy.

W dalszym przebiegu obrzmiewają i twardnieją obustronnie także okoliczne najbliższe gruczoły limfatyczne (w pachwinie), które jednak w odróżnieniu od podobnych obrzęków przy wrzodzie miękkim nie są wcale bolesne i nigdy nie ropieją, znikają jednak powoli po miesiącach, gdy leczenie przeciw przymiotowe od dawna już zostało ukończone.

Wrzód twardy jest pierwszym okresem przymiotu i nazywamy go też przymiotem pierwotnym. W tym okresie zakażenie jest niejako zlokalizowane i o ile nie następuje energiczne leczenie, okres ten przechodzi około 8 tygodnia po zakażeniu w okres kiły drugorzędnej, będącej już zakażeniem ogólnym ustroju. Objawia się ona wystąpieniem osutki w postaci tzw. różyczki kiłowej, przedstawiającej okrągłe Miedziano-różowe plamy i plamki mało się podnoszące ponad poziom skóry i znikające pod uciskającym je palcem. Różyczka ta pojawia się najczęściej po obu bokach brzucha i na klatce piersiowej z przodu, bez gorączki i bez bólów, tak że chory często jej nawet nie zauważa, podobnie jak czasami nie zdaje sobie sprawy z obecności wrzodu twardego, gdyż ten jest niebolesny i występuje w kilka tygodni po krytycznym spółkowaniu, o którym chory już dawno zapomniał. Po kilku lub kilkunastu dniach różyczka znika i zaczynają się bóle gardła, spowodowane pojawieniem się na śluzówce migdałków gardlanych i łuków podniebiennych szarych placków okrągłych owrzodzonych z obrzękiem najbliższych gruczołów chłonnych na szyi. Podobne placki występują też na śluzówce ust i języka w postaci białych plamek; w kątach ust natomiast pojawiają się rozpadliny (popękana skóra).

Po zniknięciu osutki różyczkowej skóra pozostaje już zazwyczaj niezmieniona. Często jednakże występują w tym okresie, jako osutka kiłowa, na całej powierzchni ciała płaskie ciemnoczerwone grudki, które w okolicy pośladka, odbytu i warg sromowych rozwijają się w sączące tz. klykciny szerokie albo pęcherzyki ropne. Ponadto występuje w tym okresie obfite wypadanie włosów, zgrubienie i ropienie paznokci, niebolesne zapalenie jąder kończące się zanikiem miąższu, skurczeniem i zmniejszeniem ich rozmiarów – co powoduje zupełną impotencję płciową – wreszcie też zapalenie kiłowe tęczówki, objawiające się światłowstrętem i łzawieniem. O ile także w tym okresie choroba nie zostanie gruntownie wyleczona, następuje po kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu latach spokoju trzeci okres zwany kiłą trzeciorzędną. W tym okresie pojawiają się osutki na skórze, ułożone w koła i łuki. Zostawiają one po wygojeniu głębokie blizny pokryte cieniutką, błyszczącą skórką. Ponadto występują nowe ogniska kiłowe w postaci dużych, bolesnych miękkich guzów podskórnych zwanych kilakami, które przeobrażają się w masę gumową z rozległymi owrzodzeniami.