Choroby wątroby

Obrzęk wątroby rozwija się następowo – przy chorobach serca, płuc i nerek, wskutek zastoin w żyle wrotnej – w postaci przekrwienia oraz zwyrodnienia miąższowego i tłuszczowego, pierwotnie zaś wskutek schorzeń samej wątroby.

W pierwszym przypadku wątroba jest w całości powiększona tak, że jej dolny (przedni) brzeg sięga niżej linii łuku żebrowego i jest wyczuwalny. Także przy opukiwaniu przytłumienie przekracza łuk żebrowy.

W postaci pierwotnej spotykamy obrzęk wątroby najczęściej u osób otyłych i u alkoholików; jest to zwyrodnienie tłuszczowe wątroby. Chorzy mają uczucie pełności, gniecenia i bólu w okolicy wątroby.

Marskość wątroby polega przeciwnie na zmniejszeniu się wątroby wskutek zaniku jej komórek i przerostu nieużytecznej tkanki łącznej, która ściska naczynia i tamuje należyty obieg krwi w wątrobie. Wątroba jest mniejsza, zmarszczona i twarda. Najczęściej występuje ta choroba u alkoholików i na tle przestarzałej kiły. Równocześnie z marskością wątroby pojawia się puchlina wodna brzucha.

Żółtaczka rozwija się najczęściej przy ostrym kwaśnym nieżycie żołądka i dwunastnicy w ten sposób, że zapalenie śluzówki przechodzi z przewodu pokarmowego na przewód odprowadzający żółć. Śluzówka przewodu pęcznieje i albo ona sama, albo śluz względnie ropa przez nią wytworzona zatykają światło przewodu, wskutek czego przewodzenie żółci jest uniemożliwione co sprowadza zastój żółci w worku żółciowym. Żółć, nie mogąc odpływać do dwunastnicy, przechodzi w krew i do wszystkich tkanek, nadając im barwę żółtą, którą najprędzej i najlepiej możemy stwierdzić na twardówce, później na skórze, która chorego często swędzi. Żółć przechodzi także w mocz wskutek czego staje on się ciemniejszy a piana jego jest żółta. Za to stolec jest szary, gdyż brakuje mu żółtego zabarwienia ze strony żółci. Gdy żółtaczka po kilkunastu dniach znika, wówczas najpierw mocz się wyjaśnia, później stolec zaczyna przybierać powoli barwę prawidłową, a wreszcie przy końcu choroby znika także żółte zabarwienie twardówki. Żółtaczkę spotykamy też przy kamicy żółciowej oraz przy raku i przy marskości wątroby; przy ostatnio wymienionej chorobie trwa ona znacznie dłużej.

Kamienie żółciowe tworzą się w woreczku żółciowym oraz w przewodach żółciowych wskutek schorzeń śluzówki tych narządów, spowodowanych zastojem żółci w woreczku i od czasu do czasu utrudnionego odpływu żółci z woreczka, w przeciwieństwie do żółtaczki, w której odpływ żółci jest zahamowany. Przy zastoju żółci osiedlają się w niej bakterie, które z jelit dostają się do worka żółciowego, a pod ich działaniem żółć rozpada się na cholesterynę, wapno i barwnik żółciowy, które to substancje dają pierwszy bodziec do tworzenia się kamieni żółciowych w ten sposób, że naokoło 1 jądra grupują się dalsze warstwy tych substancji.

W ten sposób powstają kamienie cholesterynowe, wapienne itp., które od wielkości ziarnka piasku mogą dojść do wielkości jaja kurzego. Małe kamienie odchodzą drogami żółciowymi do jelita bez bólu i chory taki nie wie nawet o tym, że cierpi na kamienie (piasek) żółciowe, większe natomiast kamienie chcąc przejść przez wąskie przewody żółciowe, zostają tam zatrzymywane, sprawiają ból (kolki) bardzo silny. Są to tzw. kolki żółciowe. Pojawiają się one po stronie prawej podżebrza, rozgałęziają się ku brzuchowi i krzyżom i są często połączone z dławieniem i wymiotami. Chory w ataku wije się z bólu, jest pokryty potem i blady na twarzy, a okolica wątroby jest bardzo bolesna i wrażliwa na dotyk. Czasem też wyczuć można nabrzmiały bolesny woreczek żółciowy. Gorączki zazwyczaj niema, przy równoczesnym zapaleniu śluzówki dróg żółciowych dochodzi ona jednak do 38 i 39 stopni C.