Choroby mięśni

Mięśnie podlegają rozmaitym zmianom chorobowym powodującym zaburzenia w sprawności mięśniowej. Mięsień źle odżywiany, niedostatecznie rozwinięty, zapalony lub zanikły, albo wreszcie dotknięty nowotworem nie ma naturalnie sprawności mięśnia zdrowego. Powodami schorzenia tkanki mięśniowej są: przepracowanie fizyczne albo odwrotnie bezczynność, przeziębienie, urazy, otrucia ołowiem, arszenikiem, alkoholem, rtęcią, strychniną, morfiną itd., choroby tkanek i narządów sąsiednich, tudzież choroby mózgu i rdzenia. Choroby mięśni są też często objawami układu nerwowego.

W szczególności częstymi są następujące choroby mięśni: osłabienie mięśnie spowodowane jest nadmierną pracą lub dłuższą bezczynnością, schorzeniem stawów, nerwów lub ośrodków nerwowych oraz chorobami krwi i przemiany materii. Przy dłuższym trwaniu powoduje ono skrzywienie stawów albo dużych odcinków ciała jak np. grzbietu. Osłabiony mięsień traci możność wydatnego kurczenia się i okazuje znaczne zwiotczenie.

Porażenie mięśnia lub grup mięśniowych np. zginaczy, spotykamy przy chorobach ośrodków nerwowych, przeziębieniach, przeciążeniu pracą przewlekłem otruciu lekami i przy pracy zawodowej koło ołowiu, rtęci itp. Sparaliżowany mięsień nie jest w stanie wykonywać żadnych ruchów czynnych i jest albo zwiotczały, albo skurczony.

Zanik mięśniowy (atrofia) występuje albo miejscowo w pojedynczych mięśniach albo zajmuje całe okolice ciała i połączony jest z osłabieniem mięśni. Przyczyny są te same jak przy osłabieniu mięśni. Choroba leży albo w samym mięśniu, skąd przez dany nerw obwodowy przechodzi do rdzenia, albo choroba od początku rozwija się w rdzeniu przedłużonym. W pierwszym przypadku mówimy o tzw. postępującym obwodowym zaniku mięśniowym, w drugim o porażeniu opuszkowym czyli centralnym.

W pierwszym wypadku występują początkowe objawy chorobowe zazwyczaj na prawej kończynie górnej, a mianowicie najpierw ulegają zanikowi oba kłęby mięśniowe na dłoni, później mięśnie przedramienia, a wreszcie i ramienia. Następnie przebiega atrofiia w tym samym porządku na kończynie górnej lewej. Mięśnie stają się cieńsze, słabsze, niezdolne do skurczów i okazują drgania włókienek, przy czym czucie pozostaje niezmienione. Przebieg jest chroniczny, a do zupełnego rozwoju choroby upływa 15 do 20 lat.

W drugim wypadku przebieg jest albo bardzo ostry, tj. wśród niebezpiecznych objawów zawrotów głowy, wymiotów i zaburzeń w połykaniu i oddychaniu, spowodowanych porażeniem mięśni przełyku i mięśni oddechowych, następuje śmierć po kilku dniach, albo przebieg jest chroniczny, tj. zmiany chorobowe w jądrach nerwowych rdzenia przedłużonego wywołują zaburzenia w nerwach, wychodzących z tych jąder, a zatem atrofię i porażenie warg, mięśni ruchowych języka, przełyku, krtani i zaburzenia w mowie. Wargi i język drgają ustawicznie, z ust wypływa ciągle ślina, chory nie może zwężać warg do dmuchania lub gwizdania. Później występują zaburzenia w czynnościach płuc i serca, a wreszcie następuje śmierć.

Gościec (reumatyzm) mięśniowy ostry (ostre zapalenie mięśnia) występuje po przeziębieniu, wskutek przeciągu, po urazie w jednym mięśniu, albo w jednej grupie mięśniowej. I tak znamy gościec w mięśniu naramiennym, w mięśniach krzyżów („postrzał”), karku i klatki piersiowej. Mięsień schorzały jest obrzękły i bolesny przy ucisku, a funkcja jego jest tak ograniczona, że najmniejszy ruch sprawia choremu dotkliwy ból i dlatego przy postrzale chory nie może się ruszyć, przy reumatyzmie w karku chory trzyma sztywno głowę jak przy czyraku na karku, przy reumatyzmie klatki piersiowej oddychanie, a zwłaszcza kaszel i kichanie, sprawiają choremu znaczny ból. Przy reumatyzmie na czaszce zaatakowana jest obok mięśni skórnych także powięź sklepienia, ból jest bardzo dotkliwy, zwłaszcza przy przesuwaniu skóry. Innych dolegliwości prócz bólów choroba ta nie wywołuje i znika po kilku dniach leżenia przy postrzale lub wypoczynku przy reumatyzmie; w innych odcinkach ciała, po zastosowaniu przetworów salicylowych, nacierań spirytusowych, gorących okładów, masażu, baniek lub parni gorącej.

I tu jest skłonność do recydywy przy ponownym przeziębieniu, pobycie na wilgotnym powietrzu itd. Jest to tzw. gościec mięśniowy przewlekły, który też występuje często u alkoholików i otyłych. Przedmiotowo choroba ta nie okazuje żadnych objawów, bóle nie są ostro umiejscowione w jednym mięśniu, lecz obejmują duże grupy mięśniowe, wobec czego rozwija się pewien stopień sztywności, która wzmaga się w dniach wilgotnych, a zmniejsza w dniach pogodnych. Funkcja mięśni jest cokolwiek upośledzona, okazują one mianowicie pewien stopień sztywności po dłuższym wypoczynku (rano przed wstaniem).

Ostre zapalenie licznych grup mięśniowych na całym prawie ciele spotykamy najczęściej u ludzi młodych. Zaczyna się ono nagle z ogólnymi objawami bólu głowy, wymiotów, braku łaknienia itd., po czym następują charakterystyczne bóle mięśniowe w ramionach, nogach i na tułowiu z zaburzeniami ruchowymi; mięśnie są obrzękłe, bardzo wrażliwe na ucisk i bolesne przy ruchach biernych; także skóra ponad zapalonym mięśniem jest obrzękła, zwłaszcza na kończynach górnych, na których choroba jest silniej rozwinięta; na nogach, na twarzy i na tułowiu jest wyraźny obrzęk zapalny mięśni i skóry, przeważnie po stronie rozginaczy. Po 2-3 tygodniach obrzęki znikają bez zmian albo pozostawiają wyraźną atrofię mięśniową.

Gdy mięśnie przełyku i oddechowe są również zaatakowane, wówczas utrudnione jest przyjmowanie pokarmów i oddychanie, w następstwie czego rozwija się nieżyt oskrzeli i zapalenie płuc bardzo uporczywe i niebezpieczne z powodu utrudnionego wykrztuszenia, i choroba kończy się po 1, 2 lub 3 miesiącach śmiertelnie. Przy przebiegu chronicznym choroba może się przeciągnąć cały rok i dłużej.